Przepisy
Urządzenia transportu linowego
Warunki techniczne dozoru technicznego w zakresie urządzeń transportu linowego (UTL), o których mowa w niniejszym rozdziale, zostały sprecyzowane w rozporządzeniu Ministra Transportu z dnia 1 czerwca 2006 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie projektowania, wytwarzania, eksploatacji, naprawy i modernizacji urządzeń transportu linowego.
Najważniejsze akty prawne stanowiące podstawę dozoru technicznego urządzeń technicznych:
– ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym;
– rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2012 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu;
– rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 21 maja 2019 r. w sprawie sposobu i trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych oraz sposobu i trybu przedłużania okresu ważności zaświadczeń kwalifikacyjnych;
– rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 26 listopada 2010 r. w sprawie wysokości opłat za czynności jednostek dozoru technicznego.
Formy dozoru technicznego i terminy badań poszczególnych rodzajów urządzeń transportu linowego określa załącznik do wymienionego wyżej rozporządzenia w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie projektowania, wytwarzania, eksploatacji, naprawy i modernizacji urządzeń transportu linowego.
Rejestracja UTL
Urządzenie, dla którego ustalono formę dozoru technicznego pełnego, wymaga uzyskania przez eksploatującego decyzji zezwalającej na eksploatację wydaną przez Dyrektora TDT.
W celu uzyskania takiej decyzji eksploatujący składa do właściwego oddziału terenowego TDT Wniosek o rejestrację urządzenia technicznego (zob. na końcu strony) dołączając dwa egzemplarze dokumentacji, którą określa szczegółowo przytoczone na wstępie rozporządzenie.
Badania techniczne UTL
TDT przeprowadza następujące rodzaje badań technicznych UTL:
- badanie odbiorcze – wykonywane po montażu, a przed przekazaniem UTL do eksploatacji;
- badanie okresowe – wykonywane podczas eksploatacji UTL objętych dozorem pełnym, w terminach określonych dla danego rodzaju UTL w załączniku do rozporządzenia;
- badanie doraźne:
- eksploatacyjne,
- kontrolne,
- powypadkowe lub poawaryjne.
UTL zgłoszone do badania technicznego powinno być zmontowane, sprawne technicznie i przygotowane do eksploatacji, zgodnie z warunkami określonymi w rozporządzeniu i regulaminie technicznym kolei lub instrukcji eksploatacji.
Eksploatujący, zgłaszając UTL do badania technicznego, powinien zapewnić bezpieczne warunki pracy oraz posiadać oprzyrządowanie niezbędne do przeprowadzenia badań.
Badania techniczne UTL powinny być wykonywane w obecności eksploatującego oraz konserwującego i obsługującego UTL.
Celem badania odbiorczego jest stwierdzenie, czy:
- UTL jest zgodne z przedłożoną dokumentacją;
- montaż i przeznaczenie UTL są zgodne z regulaminem technicznym kolei lub instrukcją eksploatacji oraz przepisami o dozorze technicznym;
- napisy ostrzegawcze, informacje i instrukcje zostały umieszczone właściwie oraz są czytelne i zrozumiałe;
- UTL może być przekazane do bezpiecznej eksploatacji.
Przed przystąpieniem do badania odbiorczego dokumentacja dotycząca UTL powinna być sprawdzona i uzgodniona przez TDT.
Badanie odbiorcze obejmuje:
- sprawdzenie prawidłowości zainstalowania UTL oraz przeznaczenia zgodnie z dokumentacją,
- przeprowadzenie prób funkcjonowania UTL w zainstalowanej wersji montażowej z obciążeniem wystarczającym do stwierdzenia, że sterowanie i ruchy robocze UTL, mechanizmy oraz urządzenia zabezpieczające i ochronne działają prawidłowo (próby dla wyciągów narciarskich oraz przenośników przeprowadza się bez obciążenia).
Celem badania okresowego jest stwierdzenie, czy:
- zrealizowano zalecenia z poprzedniego badania;
- nie powstały uszkodzenia lub zmiany UTL mające wpływ na bezpieczeństwo eksploatacji UTL lub mogące być przyczyną zagrożenia jego bezpiecznej eksploatacji w przyszłości;
- istnieją i pracują prawidłowo urządzenia bezpieczeństwa i urządzenia ochronne;
- napisy ostrzegawcze, informacje i instrukcje zostały umieszczone na UTL oraz są czytelne i zrozumiałe;
- UTL wymaga przeprowadzenia działań naprawczych.
W przypadkach uzasadnionych stanem technicznym UTL mającym wpływ na bezpieczeństwo, terminy badań okresowych mogą być skrócone przez TDT.
Badanie doraźne eksploatacyjne przeprowadza się na wniosek eksploatującego, w następujących przypadkach:
- po wymianie lub naprawie lin, pojazdów i urządzeń holujących oraz ich elementów, zespołu napędowego lub nośnego elementu zespołu napędowego, układu hamulcowego lub jego elementu, układu napinania liny, urządzeń bezpieczeństwa, zabezpieczających, sterowniczych i sygnalizacyjnych oraz urządzeń do ewakuacji, konstrukcji nośnej UTL lub jej elementów;
- po modernizacji uzgodnionej z TDT;
- po zmianie miejsca pracy UTL wymagającej jego demontażu i ponownego montażu.
Badania doraźne kontrolne przeprowadza się w celu stwierdzenia, czy:
- zrealizowano zalecenia z poprzedniego badania;
- nie powstały uszkodzenia lub zmiany stanu UTL mające wpływ na bezpieczeństwo eksploatacji UTL lub mogące być przyczyną zagrożenia jego bezpiecznej eksploatacji w przyszłości;
- istnieją i pracują prawidłowo niezbędne urządzenia bezpieczeństwa i urządzenia ochronne;
- napisy ostrzegawcze, informacje i instrukcje zostały umieszczone na UTL oraz są czytelne i zrozumiałe;
- UTL wymaga przeprowadzenia działań naprawczych.
Badanie doraźne powypadkowe lub poawaryjne TDT przeprowadza po otrzymaniu zawiadomienia lub informacji dotyczącej niebezpiecznego uszkodzenia lub nieszczęśliwego wypadku związanego z eksploatacją UTL. Celem jest określenie stanu technicznego UTL oraz przyczyn nieszczęśliwego wypadku lub niebezpiecznego uszkodzenia związanego z jego eksploatacją.
Kontrole Specjalne UTL
Podczas eksploatacji UTL eksploatujący przeprowadza kontrole specjalne UTL. Kontrole te powinny obejmować badania nieniszczące wszystkich elementów bezpieczeństwa, które są poddawane procesowi zmęczenia. Rodzaj badań, które należy przeprowadzić, oraz kryteria oceny, które należy stosować w ramach kontroli specjalnej, powinny być określone przez wytwórcę UTL z uwzględnieniem wymagań właściwych norm.
Dla wyciągów narciarskich dla narciarzy przemieszczanych po wodzie, zakres badań specjalnych należy każdorazowo uzgodnić z TDT.
Odstępy czasowe kontroli specjalnych, z wyjątkiem wprzęgieł, są następujące:
- pierwszy przegląd specjalny – nie później niż po 15 latach lub po 22.500 godzinach pracy od dnia przekazania do eksploatacji;
- drugi przegląd specjalny – nie później niż po 10 latach lub po 15.000 godzin pracy po pierwszym przeglądzie specjalnym;
- trzeci przegląd specjalny i następne – nie później niż po 5 latach lub po 7.500 godzin pracy po poprzednim przeglądzie specjalnym.
W przypadku wprzęgieł kontrola specjalna nie jest konieczna, jeżeli podczas kontroli rocznej, zostało już przeprowadzone badanie nieniszczące zamiast kontroli wizualnej.
Wyniki kontroli specjalnej opisuje się w formularzu stanowiącym część składową regulaminu technicznego kolei lub instrukcji eksploatacji.
W celu ułatwienia i usprawnienia użytkownikom wykonywania kontroli specjalnych elementów bezpieczeństwa poddanych procesowi zmęczenia, Transportowy Dozór Techniczny przedstawia poniżej ogólne zasady wykonywania badań wybranych elementów/urządzeń będących na wyposażeniu wyciągu narciarskiego lub kolei linowej.
1. Eksploatujący koleje linowe lub wyciągi narciarskie, które ze względu na wiek ich eksploatacji, podlegają kontrolom specjalnym elementów bezpieczeństwa, obejmującym wykonywanie badań specjalistycznych nieniszczących elementów poddanych procesowi zmęczenia, o których mowa w § 15 rozporządzenia Ministra Transportu z dnia 1 czerwca 2006 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie projektowania, wytwarzania, eksploatacji, naprawy i modernizacji urządzeń transportu linowego, powinni złożyć do Transportowego Dozoru Technicznego za pośrednictwem właściwego oddziału terenowego TDT wniosek wraz z harmonogramem i zakresem badań.
2. Eksploatujący do opracowania zakresu badań specjalnych może wykorzystać, odpowiednio do swoich potrzeb:
- Warunki Techniczne. Kontrole specjalne kolei linowych. Wydanie 3, 2019 r.
- Warunki Techniczne. Kontrole specjalne wyciągów narciarskich. Wydanie 3, 2019 r.
3. Warunki techniczne mogą być wypełnione przez eksploatującego, z uwzględnieniem zmian dotyczących specyfiki konkretnego wyciągu narciarskiego lub kolei linowej. Dodatkowo eksploatujący do warunków technicznych dołącza harmonogram przeprowadzenia kontroli. Harmonogram powinien zawierać co najmniej termin przeprowadzenia najbliższej kontroli specjalnej (może zawierać wszystkie terminy do szacowanego końca eksploatacji urządzenia). Harmonogram może być integralną częścią warunków technicznych lub odrębnym dokumentem.
4. Wyniki badań wykonywanych podczas kontroli specjalnych będą uznawane przez TDT, jedynie w wypadku , gdy badania zostaną wykonane przez niżej wymienione laboratoria:
- Laboratorium Transportowego Dozoru Technicznego w Krakowie, ul. Pocieszka 5, 31-408 Kraków,
- Laboratorium Badawcze Technicznych Środków Transportu i Materiałów, Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie, Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki laboratorium badawcze technicznych. Al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków,
- Centrum Badań i Dozoru Górnictwa Podziemnego Sp. z o.o., Ośrodek Badań Środowiska i Zagrożeń Naturalnych, ul. Lędzińska 8; 43-143 Lędziny.
5. Demontaż elementów UTL celem przygotowania ich do badań specjalnych z udziałem laboratoriów badawczych, a następnie ich ponowny montaż, powinien zostać wykonany przez konserwatora posiadającego odpowiednie zaświadczenie kwalifikacyjne lub zakład posiadający uprawnienie, o którym mowa w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym , wydane w formie decyzji administracyjnej przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego.
6. Eksploatujący ma obowiązek dostarczyć warunki techniczne wraz z harmonogramem przeprowadzenia badań do właściwego, ze względu na miejsce instalacji UTL, oddziału terenowego TDT. Dokumenty, o których mowa powyżej należy dostarczyć oddzielnie dla każdego pojedynczego urządzenia z podaniem jego numeru ewidencyjnego TDT, numeru fabrycznego i roku budowy oraz wytwórcy i miejsca lokalizacji.
Wytwarzanie, naprawa lub modernizacja UTL
W zakresie projektowania, materiałów i elementów stosowanych do wytwarzania oraz wytwarzania nowych UTL i ich modyfikacji wymagających nowej decyzji zezwalającej na eksploatację oraz podsystemów i elementów bezpieczeństwa UTL stosuje się przepisy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/424 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie urządzeń kolei linowych i uchylenia dyrektywy 2000/9/WE , przy czym wyjątek stanowią: towarowe koleje linowe, wyciągi narciarskie dla narciarzy przemieszczanych po wodzie, wyciągi pojazdów dla zjeżdżalni grawitacyjnych wraz z infrastrukturą toru zjazdowego, przenośniki o ruchu ciągłym do przemieszczania osób ze sprzętem narciarskim lub turystycznym.
Projektowanie i wytwarzanie towarowych kolei linowych, wyciągów dla narciarzy wodnych, wyciągów pojazdów dla zjeżdżalni grawitacyjnych wraz z infrastrukturą toru zjazdowego, przenośników oraz wytwarzanie materiałów i elementów stosowanych do ich wytwarzania odbywa się na podstawie warunków technicznych ustalonych z TDT.
Modyfikacje, naprawy lub modernizacje UTL powinny być przeprowadzane przez podmioty posiadające uprawnienia wydane przez TDT oraz na podstawie uzgodnionej przez TDT dokumentacji technicznej i technologicznej. Wykonywanie modyfikacji, naprawy lub modernizacji powinno być potwierdzone pisemnie przez wykonawcę. Po zakończeniu modyfikacji, naprawy lub modernizacji należy przeprowadzić badanie odpowiadające swym zakresem badaniu doraźnemu eksploatacyjnemu.
Zmiana eksploatującego
W przypadku zmiany eksploatującego urządzenie techniczne, nowy eksploatujący wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki poprzedniego eksploatującego wynikające z decyzji zezwalającej na eksploatację, pod warunkiem że:
1) od dnia przeprowadzenia ostatniego badania urządzenia technicznego nie wprowadzono zmian dotyczących jego eksploatacji, które są określone w warunkach technicznych dozoru technicznego;
2) nowy eksploatujący złoży oświadczenie o spełnianiu warunku, o którym mowa w pkt 1, i poinformuje organ właściwej jednostki dozoru technicznego o zmianie eksploatującego urządzenie techniczne
Zmiana lokalizacji UTL
W przypadku zmiany miejsca zainstalowania wymagającego demontażu i ponownego montażu UTL eksploatujący, który zamierza zmienić lokalizację swojego UTL lub też zainstalować UTL sprowadzone z innego miejsca w Polsce lub na świecie jest zobowiązany do pisemnego wystąpienia do TDT celem określenia warunków technicznych. Do pisma należy dołączyć oryginalną dokumentację urządzenia z poprzedniego miejsca instalacji oraz analizę bezpieczeństwa wykonaną dla nowego miejsca instalacji.
Wyrejestrowanie urządzenia technicznego
W celu wyrejestrowania urządzenia technicznego należy do właściwego oddziału terenowego TDT (w którym urządzenie zostało zarejestrowane) przesłać informację zawierającą:
- nazwę dotychczasowego użytkownika / eksploatującego urządzenie,
- numer ewidencyjny, pod którym urządzenie było zarejestrowane w ewidencji urządzeń technicznych prowadzonej przez TDT,
- powód wyrejestrowania.
Urządzenia techniczne zarejestrowane w ewidencji TDT mogą zostać z tej ewidencji wykreślone z powodu zbycia urządzenia (sprzedaż na rzecz innego podmiotu) lub wycofania urządzenia z obiegu (złomowanie).
Ważne
Wniosek o rejestrację czy wyrejestrowanie urządzenia, wniosek o przeprowadzenie badania urządzenia oraz odbiór decyzji zezwalającej na eksploatację, mogą być podpisane tylko przez właściciela urządzenia (w przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą) lub osoby działające w imieniu przedsiębiorstwa / spółki posiadające umocowanie prawne do reprezentowania podmiotu (pełnomocnik).