Przepisy
Urządzenia transportu bliskiego
Warunki techniczne dozoru technicznego urządzeń transportu bliskiego (UTB), o których mowa w niniejszym rozdziale, zostały sprecyzowane w rozporządzeniu Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 30 października 2018 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji, napraw i modernizacji urządzeń transportu bliskiego.
TDT podlegają urządzenia transportu bliskiego wykorzystywane na obszarze kolejowym, na statkach morskich i żeglugi śródlądowej, na pontonach, w dokach, na terenie portów i przystani morskich oraz żeglugi śródlądowej, a także w portowych bazach przeładunkowych.
Najważniejsze akty prawne stanowiące podstawę dozoru technicznego urządzeń technicznych:
– ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym;
– rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2012 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu;
– rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 21 maja 2019 r. w sprawie sposobu i trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych oraz sposobu i trybu przedłużania okresu ważności zaświadczeń kwalifikacyjnych;
– rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 26 listopada 2010 r. w sprawie wysokości opłat za czynności jednostek dozoru technicznego.
Urządzenia transportu bliskiego (UTB)
- wciągarki i wciągniki,
- suwnice,
- żurawie,
- układnice,
- dźwigniki (podnośniki), w tym systemy do parkowania samochodów, z wyjątkiem dźwigników stanowiących wyposażenie pojazdów, dźwigników do pochylania stołów technologicznych i dźwigników przenośnych z napędem ręcznym,
- wyciągi towarowe,
- podesty ruchome,
- urządzenia dla osób niepełnosprawnych,
- schody i chodniki ruchome,
- przenośniki okrężne kabinowe i platformowe,
- wózki jezdniowe podnośnikowe z mechanicznym napędem podnoszenia,
- dźwigi do transportu osób lub ładunków, dźwigi budowlane i dźwigi towarowe małe
- dźwignice linotorowe,
- przenośniki kabinowe i krzesełkowe o ruchu obrotowym, przeznaczone do celów rekreacyjno-rozrywkowych,
- urządzenia techniczne służące do przemieszczania kontenerów przy pracach przeładunkowych,
- przeciągarki pojazdów szynowych
Formy dozoru technicznego i terminy badań oraz terminy przeglądów konserwacyjnych, pod warunkiem, że instrukcja eksploatacji SUT dołączona do dokumentacji nie stanowi inaczej, poszczególnych rodzajów urządzeń transportu bliskiego określa przytoczone na wstępie rozporządzenie w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji, napraw i modernizacji urządzeń transportu bliskiego.
Rejestracja UTB
Urządzenie, dla którego ustalono formę dozoru technicznego pełnego lub ograniczonego, wymaga uzyskania przez eksploatującego decyzji zezwalającej na eksploatację wydaną przez Dyrektora TDT.
W celu uzyskania takiej decyzji eksploatujący składa do właściwego oddziału terenowego TDT Wniosek o rejestrację urządzenia technicznego (zob. na końcu strony) dołączając dwa egzemplarze dokumentacji, którą określa szczegółowo przytoczone na wstępie rozporządzenie.
W przypadku urządzeń eksploatowanych już wcześniej na terenie RP do dokumentacji należy dołączyć księgę rewizyjną urządzenia.
Badania techniczne
Organ właściwej jednostki dozoru technicznego przeprowadza:
- badanie odbiorcze po zakończeniu wytwarzania UTB, w warunkach jego gotowości do pracy, przed wydaniem decyzji zezwalającej na eksploatację, w celu stwierdzenia, czy urządzenie jest zgodne z dokumentacją, czy jego montaż i przeznaczenie są zgodne z instrukcją eksploatacji oraz przepisami o dozorze technicznym, czy umieszczone na nim napisy ostrzegawcze, informacje i instrukcje są czytelne i czy może być przekazane do bezpiecznej eksploatacji;
- badanie okresowe w toku eksploatacji UTB objętych pełnym dozorem;
- badanie doraźne:
- eksploatacyjne,
- kontrolne,
- powypadkowe lub poawaryjne.
Badań technicznych nie przeprowadza się dla UTB objętych dozorem uproszczonym, z wyjątkiem badań doraźnych powypadkowych lub poawaryjnych.
UTB przedstawione do badań muszą być zmontowane, sprawne technicznie i przygotowane do eksploatacji, zgodnie z warunkami określonymi w wymienionym na wstępie rozporządzeniu i instrukcji eksploatacji, o ile z zakresu badań nie wynikają inne warunki dotyczące ich wykonania. Eksploatujący, zgłaszając UTB do badań, zapewnia bezpieczne warunki pracy, obciążenie do wykonania badań, osprzęt do podnoszenia obciążenia oraz udział obsługującego i konserwującego.
Badanie okresowe oraz badanie doraźne kontrolne ma na celu stwierdzenie, czy:
- zrealizowano zalecenia zamieszczone w protokole z poprzedniego badania UTB;
- nie powstały uszkodzenia lub zmiany stanu UTB mające wpływ na bezpieczeństwo jego eksploatacji;
- UTB jest wyposażone w niezbędne urządzenia zabezpieczające i urządzenia ochronne, które pracują prawidłowo;
- umieszczone na UTB napisy ostrzegawcze, informacje i instrukcje są czytelne;
- UTB wymaga przeprowadzenia naprawy;
- zostały przeprowadzone wymagane pomiary rezystancji izolacji obwodów elektrycznych.
Badanie doraźne eksploatacyjne ma na celu sprawdzenie, czy:
- dokonana naprawa, modernizacja lub wymiana elementu, demontaż i ponowny montaż UTB na nowym miejscu pracy lub inne okoliczności nie stanowią zagrożenia dla bezpiecznej eksploatacji UTB;
- UTB jest zgodne z przedłożoną dokumentacją;
- instalacja i przeznaczenie UTB są zgodne z instrukcją eksploatacji;
- umieszczone na UTB napisy ostrzegawcze, informacje i instrukcje są czytelne.
Badanie doraźne eksploatacyjne wykonuje się na wniosek eksploatującego:
- po wymianie:
- cięgien nośnych,
- urządzeń chwytających,
- zespołu napędowego lub elementów zespołu napędowego, działającego na zasadzie sprzężenia ciernego,
- mechanizmu podnoszenia lub mechanizmu zmiany wysięgu,
- urządzeń zabezpieczających, w szczególności ogranicznika prędkości, urządzeń chwytnych, ogranicznika obciążenia lub systemu ryglowania drzwi przystankowych;
- po naprawie lub modernizacji UTB;
- po zmianie miejsca pracy UTB wymagającej jego demontażu i ponownego montażu, jednak nie wymagają takich badań:
- wciągniki i wciągarki z napędem ręcznym wszystkich mechanizmów;
- wyciągi towarowe przewoźne i przenośne;
- dźwigniki przenośne;
- żurawie przewoźne szybkomontujące;
- żurawie samojezdne;
- UTB z zasilaniem jednofazowym;
- UTB z napędem spalinowym, o ile nie są mocowane do obiektu;
- w przypadku podestów ruchomych i dźwigów budowlanych badanie doraźne eksploatacyjne jest wymagane po pierwszym montażu na danym obiekcie.
- po wykonaniu oceny stanu technicznego UTB po przekroczeniu jego resursu;
- badanie doraźne eksploatacyjne może być przeprowadzone na wniosek eksploatującego w innych przypadkach niż te, o których mowa powyżej, po uzgodnieniu z organem właściwej jednostki dozoru technicznego.
Badania doraźne powypadkowe i doraźne poawaryjne przeprowadza się po otrzymaniu zawiadomienia lub informacji dotyczących niebezpiecznego uszkodzenia lub nieszczęśliwego wypadku związanych z eksploatacją UTB. Badania te wykonuje się w celu określenia stanu technicznego UTB oraz przyczyn nieszczęśliwego wypadku lub niebezpiecznego uszkodzenia.
W toku eksploatacji urządzeń objętych dozorem pełnym i ograniczonym TDT sprawdza zaświadczenia kwalifikacyjne osób obsługujących i konserwujących urządzenia techniczne.
Resurs UTB
Resurs ‒ parametry graniczne stosowane do oceny i identyfikacji stanu technicznego, określone na podstawie liczby cykli pracy i stanu obciążenia UTB w założonym okresie eksploatacji z uwzględnieniem rzeczywistych warunków użytkowania.
Eksploatujący, w przypadku gdy nie jest znany resurs UTB, określa go na podstawie aktualnego stanu wiedzy technicznej i dobrej praktyki inżynierskiej.
Eksploatujący, w przypadku przekroczenia resursu UTB, przeprowadza ocenę stanu technicznego UTB lub zleca jej przeprowadzenie.
Wytwarzanie, naprawa lub modernizacja
Naprawa lub modernizacja UTB powinny być przeprowadzane przez podmiot posiadający uprawnienia wydane przez TDT oraz na podstawie uzgodnionej przez TDT dokumentacji technicznej i technologicznej.
Wykonanie naprawy lub modernizacji powinno być potwierdzone przez wykonawcę.
Po zakończeniu naprawy lub modernizacji należy przeprowadzić badanie doraźne eksploatacyjne.
W zakresie projektowania, materiałów i elementów stosowanych do wytwarzania i wytwarzania UTB stosuje się:
- rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn;
- rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 3 czerwca 2016 r. w sprawie wymagań dla dźwigów i elementów bezpieczeństwa do dźwigów.
Zmiana eksploatującego
W przypadku zmiany eksploatującego urządzenie techniczne, nowy eksploatujący wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki poprzedniego eksploatującego wynikające z decyzji zezwalającej na eksploatację, pod warunkiem że:
1) od dnia przeprowadzenia ostatniego badania urządzenia technicznego nie wprowadzono zmian dotyczących jego eksploatacji, które są określone w warunkach technicznych dozoru technicznego;
2) nowy eksploatujący złoży oświadczenie o spełnianiu warunku, o którym mowa w pkt 1, i poinformuje organ właściwej jednostki dozoru technicznego o zmianie eksploatującego urządzenie techniczne.
Powyższe nie dotyczy decyzji zezwalających na eksploatację urządzeń technicznych objętych przepisami ustawy o przewozie towarów niebezpiecznych.
Import urządzeń technicznych
Importer urządzeń technicznych oraz materiałów i elementów stosowanych do wytwarzania, naprawy lub modernizacji tych urządzeń jest obowiązany do uprzedniego uzgodnienia wymagań technicznych z organem właściwej jednostki dozoru technicznego, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
Wyrejestrowanie urządzenia technicznego
W celu wyrejestrowania urządzenia technicznego należy do właściwego oddziału terenowego TDT (w którym urządzenie zostało zarejestrowane) przesłać informację zawierającą:
- nazwę dotychczasowego użytkownika / eksploatującego urządzenie,
- numer ewidencyjny, pod którym urządzenie było zarejestrowane w ewidencji urządzeń technicznych prowadzonej przez TDT,
- powód wyrejestrowania.
Urządzenia techniczne zarejestrowane w ewidencji TDT mogą zostać z tej ewidencji wykreślone z powodu zbycia urządzenia (sprzedaż na rzecz innego podmiotu) lub wycofania urządzenia z obiegu (złomowanie).